باور های اشتباهی که ما را در گردابی خود ساخته می اندازند

برای اینکه بتوانیم در زندگی به کاستی ها و مشکلاتمان پی ببریم و در راه بهتر شدن تلاش کنیم باید آگاهی خود را افزایش دهیم و به رفتارها و خلق و خوهایمان توجه بیشتری داشته باشیم. مشاوره و روانشناسی در این مسیر به کمک ما می آید. دکتر آویسا خبیری پویا در ایگوما به یکی از مهمترین مسائل در این زمینه پرداخته است که می تواند شما را در شناخت بیشتر خود و اطرافیانتان راهنمایی کند.

گرداب خود ساخته چیست؟

گرداب می تواند انواع مختلفی داشته باشد. ممکن است هر قدر که از عمر انسان می گذرد، عمق این گرداب هم بیشتر شود. احتمالا برای برخی افراد سطحی تر باقی می ماند و برای برخی دیگر، آنقدر عمیق می شود که دیگر مجالی برای فکر کردن نیابند. اما افرادی هم هستند که می گویند روزی گرفتار گرداب خود خواسته شدیم، عمیق شده است، اما بیرون آمدن از آن ناممکن نیست، پس دست به کار می شوند.

برای رهایی از هر موضوعی باید به بررسی چگونگی به وجود آمدن آن پرداخت. پس نگاهی بیندازید و ببینید در طول روز، و حتی در طول زندگی خود، به چه میزان بر حسب رفتار ها و عادت های غلط با مسائل برخورد می کنید، تصمیم می گیرید و عصبانی، ناامید، کم تحمل و.. می شوید.

چه عادت هایی ما را گرفتار گرداب می کند؟

افراد براساس طرز فکر، فرهنگ، محیط خانوادگی که در آن پرورش یافته اند، قوانین سفت و سختی را برای خود، افراد دیگر و محیط زندگیشان تنظیم می کنند. به برخی از این قوانین اشتباه نگاهی بیندازید و ببینید به کدام یک از موارد بیشتر پایبند هستید.

• اتفاق های ناگوار، ناراحت کننده و غیر قابل پیش بینی در زندگی همه انسان ها به شیوه های مختلف رخ می دهد؛ که کنترل همیشگی آنها غیرممکن است. اما افرادی که قوانینی وضع می کنند، به صورت وسواس گونه در پی کنترل و پیشگری مداوم مسائل هستند و احساس می کنند اگر نتوانند مسائل را مدیریت کنند فاجعه اتفاق می افتد و یا به فرد نالایقی تبدیل می شوند؛ این شیوه باعث اضطراب دائم و گوش بزنگی های بی مورد در زندگی می شود.

• دنیا از دیدگاه برخی منطقه ای امن محسوب می شود که همواره باید جایگاه انصاف و عدالت باشد، بنابراین حس می کنند نباید شاهد هیچ ناحقی باشند. این باور با توقع و افکاری که هیچکس نباید من را ناراحت کند، این برخورد حق من نبود و از انصاف دور است و.. نمود می یابد. با مطرح کردن این موضوع به طور مثال شاید در ذهنتان تداعی شود چند روز قبل زمانی که با رئیس یا همسرتان درگیر جر و بحثی شدید، رفتار آنها با شما دور از انصاف  بوده است، جوری که نمی توانید این ناحقی را فراموش کنید و... . البته که منظور از باورهای اشتباه این نیست که همه مسائل واقعی را انکار کنید و برداشت همیشه خوب و مثبتی داشته باشید. واقع بینی شرط اساسی است، اما نکته مهم اینجاست که تنها از دیدگاه خود مسائل را بررسی نکنید، موضوع دیگر این است که آیا در مورد هر اتفاقی این حس در شما تداعی می شود که همیشه حق با شماست و چقدر این موضوع روزها و هفته های شما تحت تاثیر قرار می دهد.
• باورها و ارزش های دیگران باید شبیه من باشد، چون احتمالا من بهتر فکر می کنم، تصمیم می گیرم، دانش بیشتری دارم و.. این مورد را در اختلافات بین زوج ها بسیار می بینیم، آن کار را مدلی که من می گویم انجام بده، آن وسیله را به سلیقه من بخر، با آن فرد، همانطوری که من رفتار می کنم رفتار کن و... اما باید بپذیرفت هر انسانی از دیگری مجزاست با باورها و طرز فکری متفاوت.
• من لایق بهترین ها هستم، پس نباید سختی و رنجی بکشم. وقتی من انسان خوبی هستم پس چرا باید انقدر آزار ببینم. این شیوه بیان در فرهنگ ما کم نیست. اما در هیچ جای دنیا ذکر نشده که اگر شما انسان مهربانی هستید، انسان درستکاری هستید، نباید دچار مرگ عزیزان تان، بی پولی، بیماری، آسیب های جسمی و روحی شوید. شما یک قانون نانوشته ای می نویسید و به مرور به آن معتقد می شوید و بیشتر در گرداب فرو می روید.
• این فکر ادامه پیدا می کند و این حس توقع از دنیا و خود، به اطرافیانتان هم سرایت می کند. مثلا همه باید من را دوست داشته باشند و بپذیرند. اما چطور می شود همه افراد از تمام خصوصیات رفتاری شما خوششان بیاید. زندگی خود را مرور کنید و ببینید به همه افرادی که در طول سال های متوالی زندگی خود دیده اید، یک نظر و حس واحد داشته اید، همانطور که شما نمی توانید هر رفتار و حرف و شخصی را دوست داشته باشید، دیگران هم همینطور هستند. 

• این ماجرا همینجا تمام نمی شود. همانطور که معتقد هستید همه باید شما را دوست داشته باشند، باور دارید افرادی هم که از نظر شما شرور و بد ذات هستند به شدت باید مجازات شوند. به حس انتقام جویی در صف های خرید و درگیری های لفظی و فیزیکی نگاهی بیندازید؛ دلیلش این است که هر فردی براساس دید خودش فکر می کند همه باید درست رفتار کنند و اگر غیر از این باشد باید مجازات شوند، حال به شیوه قانونی و یا شخصی. حتی در مواردی که قوانین جامعه انقدر سرسختانه با موضوعی برخورد نمی کند، این اشخاص از دست همه عصبانی می شوند و خود را وارد درگیری می کنند که بنظرشان باید به شیوه درست صورت می گرفته؛ به یاد داشته باشید حتی نصیحت کردن های بی مورد و بیش از حد شکلی از همین انتقام جویی خاموش و نوعی باور به اینکه همه باید همانگونه که من می اندیشم بیندیشند است. پس اگر نصیحت کننده بی مهابایی هستید به خود نبالید، این موضوع یک ویژگی مثبت محسوب نمی شود و فکر کنید آیا کسی از شما درخواست راهنمایی کرده و آیا نصیحت های شما برای همه کارساز است. شما در همه زمینه ها تخصص ندارید که بتوانید همیشه راهنمایی برای ارائه داشته باشید.

ادامه این مطلب را در اینجا بخوانید.

دکتر آویسا خبیری پویا (روانشناس ، درمانگر)

چند روز قبل زمانی که با رئیس یا همسرتان درگیر جر و بحثی شدید، رفتار آنها با شما دور از انصاف بوده است، جوری که نمی توانید این ناحقی را فراموش کنید.