می توانم آگاهانه وزن خود را کم کنم "یلدا، شب چله"

به مناسبت برگزاری شب چله – یلدا ( آیین ایرانی- باستانی)

برگزاری یکی از آیین های ایرانی و سنتی که اولین بار به صورت رسمی در سال ۵۰۲ قبل از میلاد و در زمان داریوش یکم در تقویم ایرانیان باستان ثبت شد. دور هم جمع شدن به بهانه مناسبتی با نام "شب یلدا" که البته درست تر آن "شب چله" است. این شب خاطره ساز پر می شود از ارتباط های دوباره و پیوند عاطفی بین خانواده و نزدیکان تا بتوانند شبی را کنار هم سپری کنند تا ارتباط بین فردی را تحکیم بیشتری بخشند؛

 از طرفی بخش آموزشی آن را هم نمی توان نادیده گرفت که مربوط می شود به شعر خوانی و آشنایی با ادبیات کهن. افراد میانسال خانواده از خاطرات و تجربه های خود می گویند و همین باعث می شود فرزندانی که خود را از لحاظ زمانی از این نسل دور می بینند حس کنند مسن ترها، افراد بی خاطره ای نیستند و می توانند ارتباط بیشتری با هم برقرار کنند. در عصر حاضر مهم ترین نکته ای که می شود در این راستا کمک کننده باشد این است که گوشی های همراه خود را بعد از رد و بدل کردن تبریک های شب یلدایی، کناری بگذارید و چند ساعتی را فقط با خانواده سپری کنید.

در این جشن پر از رنگ و شادی نقش خوراکی ها جلوه خاص خود را دارد؛ سفره هایی که در آن از انواع آجیل، خشکبار تا انار و هندوانه به چشم می خورد. انار و هندوانه جزء مهمترین ملزومات شب یلداست. چرا که برای نیاکان ایرانی که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز(نماد نر خورشید) بوده و بر همین اساس رنگ سرخ انار، هندوانه و انتخاب سیب قرمز، سنجد در سفره شب چله به چشم می خورد.

در بین این جشن و خوراکی های رنگارنگ قصد دارم به بررسی روش های علمی حفظ تعادل وزن و پرخوری از منظر روانشناسی بپردازم.

آیا واقعاً چاق هستید یا زیادی سخت گیرید؟

قبل از تصمیم گرفتن برای لاغر شدن نگاهی حقیقی به خود بیندازید، واقعیت این است که پرخور کسی است که اضافه وزن دارد پس اگر در این شرایط نیستید از دایره پرخورها خارج می شوید. اما اگر جز آن دسته از اشخاصی هستید که به دلایل ژنتیکی و سبک زندگی و... تصمیم به کم کردن وزن گرفته اید، اولین گام این است که انرژی های منفی و مثبت بی مورد را کنار بگذارید و اسیر کاش ها، اگر ها و... نشوید، بهتر است معقول نگری داشته باشید یعنی ارزیابی واقعی از وضع فعلی خود؛ قبل از اقدام به هر نوع تصمیمی برای ورزش یا رژیم باید خود فعلی تان را بپذیرید، شما خود را با هر وضعیتی که هستید قبول دارید اما تصمیم گرفته اید در روند تغییر آن قدم بردارید، پس از خود متنفر نباشید و عاشق بعدهایی که مثلا ده یا پانزده کیلو کم کرده اید نشوید؛ زیرا تا زمانی که لاغرتر شدن را سخت و وحشتناک، و اضافه وزن داشتن را وحشتناک تر تصور کنید خود واقعیتان را نادیده گرفته اید.

مسئولیت پذیر باشید!

بعد از آن باید مسئولیت پذیر باشید درست مثل خیلی دیگر از تصمیم های زندگیتان. سپس وارد مرحله تلاش و برنامه ریزی برای کم کردن وزن می شوید، در این مرحله نیز باید همچنان دیدتان براساس واقعیت باشد، ژنتیک خود را در نظر بگیرید، میزان توانایی خود برای کم کردن وزن، مقدار وقتی که می خواهید در کنار کارهای دیگرتان برای آن صرف کنید را بسنجید. باور داشته باشید اگر چهار یا پنج کیلو اضافه وزن دارید این موضوع آسیب جدی به روند زندگی شما نخواهد زد.

 پس به خود سخت نگیرید اما مسئولیت پذیر باشید؛ مثلا زمانی که شیرینی شکلاتی می خورید خود را به مدل های مختلف تنبیه نکنید به جای آن سعی کنید این بار که به فروشگاه می روید کیک و تنقلات را خریداری نکنید. شما قرار است به تصمیم خود که کمتر کردن وزن فعلی تان است برسید نه اینکه خود را شماتت کنید و مدام به خود بگویید چقدر بی عرضه هستم که نمی توانم وزن کم کنم و این بدترین اتفاق ممکن است که من یک پیتزای کامل را خوردم!. اکثر افرادی که تصمیم به لاغر شدن می گیرند تمامی هدف و معنای شاد بودن در زندگیشان می شود وزن کمتر. مادامی که با این طرز فکر جلو بروید هر بار که در جمع دوستان کمی بیشتر بخورید و یا دوباره دو کیلو اضافه وزن پیدا کنید تمام افکار منفی به سراغتان می آید؛ شما باید قبول کنید همه افراد لاغر با اینکه وزن ایده آل خود را دارند احساس خوشبختی نمی کنند.

پس قانون های بی اساس را رها کنید و ترجیح را جایگزین تمامی توقعات خود کنید. شما ترجیح می دهید وزن کم کنید و بار مسئولیت به باشگاه رفتن، غذاهای سالم تر خوردن، پیاده روی و... را می پذیرید. زمانی که فشار زیادی برای کم کردن وزن به خود می آورید اشتغال ذهنی شما بیشتر می شود، این درگیری ذهنی می تواند براساس زیاد اهمیت دادن به حرف اطرافیان، اجتماع و یا خود باشد؛ شما کمتر می خورید و بیشتر فکر می کنید و میزان استرس های بد شما بالا می رود، حالا اضطراب به سراغتان می آید که اگر وزنم کم نشد چه؟، اگر نتوانستم آنوقت دیگران چه فکری می کنند؟ و...

خوب همه این تلاش ها انرژی هیجانی و شناختی زیادی از شما می گیرد و همین باعث می شود زودتر از هر موقع دیگری خسته شوید و در یک شب خیلی معمولی به یخچال خانه پناه برده و جبران افراطی را شروع کنید و بیش از پیش بخورید. این سیکل معیوب را بسیاری از افراد تجربه کرده اند. زمانی که علت عکس العمل های خود را بشناسید، می توانید بهتر عمل کنید و به نتیجه برسید.

دلیل پرخوری یا اضافه وزن شما چیست؟

با توجه به مطالب فوق در نظر بگیرید خوردن علت های مختلفی دارد، ممکن است در مواقع ناراحتی یا استرس پرخوری عصبی داشته باشد و با این کار آرام تر شوید، اگر جز این دسته افراد هستید برای حل این موضوع به روانشناس مراجعه کنید؛ ممکن است واقعا گرسنه باشید و علت خالی بودن معده تان باشد، پس برای خود برنامه غذایی سالمی را تدارک ببینید و گرسنگی نکشید، خوب بخورید اما مفید.

 شاید هم از آن دسته افرادی هستید که پیام سیری دیرتر از سایر افراد به مغزتان برسد پس وعده هایتان را بیشتر کنید و حجم غذا را کمتر کرده و تمرین کنید آرام غذا بخورید. و یا اصلا فرد پرخوری نیستید اما  به صورت ژنتیکی وزن بیشتری نسبت به بقیه دارید.

اما مواقعی هم هست که با اینکه سیر شده اید به علت در دسترس بودن و راحت تر پیدا کردن غذا (نسبت به گذشته)، همچنین بخاطر طعم لذیذ انواع خوراکی ها بیشتر از حد نیاز می خورید. پس نوع خوردن خود را بشناسید، خود را بپذیرید و بعد شروع به کم کردن وزن کنید.

دکتر آویسا خبیری پویا (روانشناس - درمانگر - نویسنده)

زمانی که فشار زیادی برای کم کردن وزن به خود می آورید اشتغال ذهنی شما بیشتر می شود، این درگیری ذهنی می تواند براساس زیاد اهمیت دادن به حرف اطرافیان، اجتماع و یا خود باشد؛ شما کمتر می خورید و بیشتر فکر می کنید و میزان استرس های بد شما بالا می رود، حالا اضطراب به سراغتان می آید که اگر وزنم کم نشد چه؟، اگر نتوانستم آنوقت دیگران چه فکری می کنند؟ و...