نقد و تحلیل فیلم اتاق تاریک براساس تربیت جنسی کودک

اتاق تاریک (1396)

اتاق تاریک روایت داستان خانواده سه نفره ایست که به تازگی به خانه جدیدی نقل مکان کرده اند و در همین حین پسر ۵ ساله آنها روزی گم می شود؛ پس از گذشت چند ساعت از پیدا شدن امیر، او حرف هایی می زند که والدینش گمان می کنند فرزندشان مورد آزار جنسی قرار گرفته و در کشاکش حل معمای چه کسی و چگونه این کار را کرده، ما به ساختار آشفته خانواده، روابط زناشویی مشکل دار، عدم آگاهی از تربیت صحیح کودک و عدم آگاهی از تربیت جنسی کودکان ... نیز پی می بریم.

لطفا مرا آگاه و مستقل تربیت کنید!

به طور کلی اطلاعات در خصوص تربیت جنسی مربوط است به:

1- آگاهی دادن به والدین،

2- نحوه ای که والدین باید به کودکان آموزش دهند،

3- اقداماتی که والدین باید در مواجهه با کودکی که مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است انجام دهند.

همین اول می خواهم نکته ای را گوشزد کنم، از کودکان زیر ۷ سال توقع منطق نداشته باشید، در فیلم می بینیم والدین، از امیر ۵ ساله در مواقع مختلف همین توقع را دارند مثل گفتن حقیقت، درست رفتار کردن، کنترل شب ادراری و...

وقتی صحبت از تربیت جنسی می شود والدین (‌در ایران و کشورهایی که تربیت جنسی جزء مباحث چندان ضروری و آموزشی به حساب نمی آید!) چندین واکنش متفاوت را انجام می دهند:

۱- هنوز خیلی بچه است، درک لازم را ندارد، پس داستان پردازی می کنیم (کلیشه هایی که تو را لک لک ها، بابانوئل، ننه سرما و...آورده).

۲- والدین نباید با فرزندانشان راجع به این مسائل صحبت کنند، چرا که جایگاه خود را از دست می دهند.

۳- فرزندان خودشان بالاخره همه مسائل را روزی می فهمند پس لازم به گفتن ما نیست.

۴- اگر می خواهم در مقام والدین، تربیت جنسی را با کودکم آغاز کنم پس تمام مسائل جنسی را باید به او بگویم.

همه این باورها در نوع خود آسیب زا و  اشتباه است.

قبل از شروع هر آموزشی والدین باید بدانند تربیت جنسی با آموزش جنسی متفاوت است. آموزش جنسی شرح جزئیات روابط و مراحل جنسی است و تربیت جنسی ارائه مجموعه اطلاعات جسمانی، روانی، اجتماعی، مذهبی و... درباره مسائل جنسی است، بنابراین مبحث تربیت جنسی بسیار گسترده است.

امیر قصه ما سوالاتی در مورد مسائل جنسی می پرسد، سوالی که اینجا مطرح می شود این است که:

از چه سنی آموزش جنسی کودک را شروع کنیم؟

کنجکاوی کودکان از سن ۳ تا ۷ سالگی شروع می شود، آنها نواحی مختلف بدن خود را لمس می کنند و بین ۵ تا ۶ سالگی تفاوت های جنسی خود و دیگر کودکان را تشخیص می دهند. بنابراین از ۳ سالگی باید شروع به آگاهی دادن به کودک در مورد نواحی خصوصی و چگونگی جلوگیری از مورد سوء استفاده و آزار جنسی قرار گرفتن نمود.

سوالات کودکان از ۴ و ۵ سالگی شروع می شود و تحقیقات نشان داده است کودکانی که اطلاعات جنسی خود را از والدین دریافت نمی کنند آن را از منابع غیرقابل اطمینانی مثل همسالان و ... پیگیری می کنند و این می تواند در دراز مدت به فرزندان آسیب بزند. اگر احساس می کنید به عنوان والدین آمادگی صحبت کردن در این زمینه را ندارید و یا دانش شما در این خصوص پایین است، حتما از روانشناس کمک بگیرید، کلیپ ها و انیمیشن های آموزشی در این زمینه را ببینید و بعد خود را آماده پاسخ گویی به فرزندانتان کنید.

اطلاعات را چطور و به چه اندازه به کودک منتقل کنیم؟

باید اطلاعات را کاملا علمی و بر پایه واقعیت به آنها انتقال دهید، اما دقت کنید این اطلاعات براساس سن کودک به مرور به او گفته شود؛ شما گلدان خانه خود را ممکن است هفته ای دو بار به مقدار لازم در سال های متوالی آب دهید، پس یکباره همه اطلاعات را به کودک نمی دهید، اما با او واضح و  شفاف صحبت می کنید.

با مشاهده کودک در شرایط مختلف او را نترسانید و تهدید نکنید؛ در فیلم اتاق تاریک می بینیم که والدین به روش های مختلف کودک را برای پاسخ دادن،‌ منع کردن از کاری و ... به مدل های متفاوت کلامی و غیر کلامی تهدید می کنند.

در ابتدای فیلم متوجه می شویم به امیر آموزش داده اند که مناطق خصوصی او را کسی نباید ببیند و لمس کند، اما همین قدر آموزش بدون آوردن مثال های مختلف برای کودک کافی نیست، کودکان باید متوجه شوند که لمس خوب و بد چیست، احساسات دیگران را مثل خوشحالی، عصبانیت، ترس و... را تشخیص دهند و تحت هر شرایطی باید به والدین بدون ترسیدن از عواقب حقیقت را بگویند.

چه کسی مسئول آگاهی جنسی کودک است؟

زمانی که والدین مثل مادر یا پدر این فیلم، فرزندشان را از گفتن و حرف زدن منع می کنند و یا به دلایل مختلف او را در اتاق تنها میگذارند تا دوره تنبیه خود را بگذراند، دیگر نمی شود از او توقع داشت مانند کودکی که در بستری آرام رشد کرده از خود در شرایط بحرانی دفاع کند و یا همه حقیقت ها را به والدینش بگوید.

نکته بعدی که در فیلم به وضوح قابل مشاهده است، درگیری ها و عدم هماهنگی در تربیت و حتی حمایت از پسرشان است. والدین قبل از تربیت باید با همدیگر سر مسائل و آموزش های تربیتی صحبت کنند تا با هر اتفاقی هر کسی ساز خود را برندارد و درون آن بدم که نتیجه اش تنها آوای گوشخراشی می شود که فرزندشان می شنود و نمی تواند معنایی در آن پیدا کند.

شما راه را به فرزندانتان نشان دهید، گاهی هم قدم او باشید، گاهی جلوتر بروید و برخی مواقع پشت سر او بمانید. اما همیشه حضور داشته باشید؛ زمانی که همیشه چتر حمایتی خود را برای کودکان به همراه دارید آنها را مستقل بارمی آورید تا بیشترین باور را به خود داشته باشند و در شرایط مختلف بتوانند تصمیم گیری های بهتری انجام دهند تا کمترین آسیب ها را ببینند، از آموزش دادن علمی مسائل جنسی به کودکان خود هراس نداشته باشید این نوع تربیت درست مانند آداب غذا خوردن، صحبت کردن، درس خواندن مهم و حیاتی است.

آگاه بمانیم تا فرزندانی آگاه تر تربیت کنیم.

دکتر آویسا خبیری پویا (روانشناس - درمانگر - نویسنده)

قبل از شروع هر آموزشی والدین باید بدانند تربیت جنسی با آموزش جنسی متفاوت است. آموزش جنسی شرح جزئیات روابط و مراحل جنسی است و تربیت جنسی ارائه مجموعه اطلاعات جسمانی، روانی، اجتماعی، مذهبی و... درباره مسائل جنسی است.