هوش هیجانی چگونه به ما کمک می کند؟

در اینجا می خواهیم بدانیم؛ هوش هیجانی (Emotional Intelligence (EQ چیست و چگونه در زندگی و رفتار های ما معنا پیدا می کند؟ و اینکه، آیا می توانیم هوش هیجانی خود را افزایش دهیم؟ با دانستن اینها می توانیم بسیاری از رفتارهای خودمان و همین طور اطرافیانمان را بشناسیم و علت بروز آنها را درک کنیم. نداشتن هوش هیجانی یا پایین بودن آن می تواند تأثیرات منفی زیادی بر زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما بگذارد و تنش را در زندگی ما افزایش دهد، پس بیایید ببینیم هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی چیست؟

مطالعات نشان می دهد که داشتن هوش هیجانی بالا با ترکیب مولفه های خودآگاهی، تحلیل دیگران و کسب مهارت های رفتار اجتماعی، عملکرد را وسعت می دهد و رفتار ما را مدیریت می کند و تصمیمات ما را در جهت نتایج بهتر جهت دهی می کند.

هوش هیجانی داشتن به معنای خوب به نظر رسیدن نیست بلکه توانایی گرفتن بهترین تصمیم است. حتی ممکن است گاهی نشان دادن هیجان واقعی در موقعیت درست مثل غم یا ترس، هوش هیجانی شمرده شود. اگر هیجانات خود را بروز ندهید اضطراب و تنش بروز می کند، ازین رو مهارت هوش هیجانی قبل از این که مسائل بغرنج شود، تنش را مدیریت می کند.

هوش هیجانی چگونه در زندگی به ما کمک می کند؟

افرادی با هوش هیجانی بالا می توانند خود را بهتر اظهار کنند و در عین داشتن مرز مشخص در روابط بین فردی، رفتارهایی متعادل از همدلی نسبت به دیگران داشته باشند و تعارضات بین فردی را بهتر حل کنند. بدون هوش هیجانی مرزهای خود و دیگران را نمی شناسیم و ازین رو با شکسته شدن و گذشتن از آن ها تنش پیش خواهد آمد.

بدون هوش هیجانی لازم وقتی افراد مقابل هم قرار می گیرند، فقط رفتارهای پرخاشگرانه و منفعلانه از خود نشان می دهند، ممکن است دچار سوءتفاهم شوند و معنای درست پیام رفتارهای دیگران را درست برداشت نکنند و متعاقبا جواب درستی هم ندهند.

بدون حضور مهارت هوش هیجانی فرد خیلی زود درباره هر موضوعی قضاوت می کند و به شدت هم از آن دفاع می کند؛ اما با هوش هیجانی فرد به افکار خود مهلت پخته شدن می دهد چون می داند که عکس العمل های فوری نتیجه احساسات هستند، آن ها قبل از قضاوت همه راه حل های ممکن را در نظر می گیرند و آن ها را تحلیل می کنند.

افرادی با هوش هیجانی بالا دامنه لغات خوبی برای بیان هیجانات خود دارند و این چنین بینش درونی خوبی از خود پیدا می کنند و سریع تر به علت رفتار های خود پی می برند و راه حل مناسب را هم می یابند.

بدون هوش هیجانی فرد دیگران را برای احساس بد خود سرزنش می کند، در حالی که احساسات در درون فرد قرار دارند و باید مسئولیت آن را پذیرفت چون تا خود فرد نخواهد و اجازه ندهد، کسی نمی تواند تو را وادار به داشتن احساس خاصی کند.

با هوش هیجانی به اندازه کافی اعتماد بنفس برای شنیدن انتقاد وجود دارد تا انتقاد دیگران را بشنویم و از آن برای انتخاب های درست استفاده کنیم. یا اجازه دهیم دیگران با ما شوخی کنند و حتی با خود شوخی کنیم و روابط بین فردی بهتری بسازیم.

هوش هیجانی بیشتر؛ استرس کمتر

بدون هوش هیجانی، هیجان های ناسالمی مثل کینه باقی می مانند و استرس را بالا می برند و سلامت را به خطر می اندازند. در مواقع استرس مکانیزم بقاء دو راه برای دفاع از فرد پیش بینی می کند، یکی ایستادن و جنگیدن و دیگری فرار کردن. در شرایط استرس ناشی از ترس واقعی، پاسخ جنگ یا گریز اتفاق می افتد و تغییرات فیزیولوژیک بدن مثل بالا رفتن فشار خون و افزایش ضربان قلب، صرف آن موقعیت واقعی می شود. اما در شرایط ترس غیر واقعی، بدن بصورت دائم شرایط را جنگ و گریز فرض می کند در حالی که مثلا آرام نشسته است و فقط هیجانش را تجربه کرده است و این چنین سلامت را به خطر می اندازد.

فرد بدون مهارت هوش هیجانی از فکر کردن به اشتباهات خود رهایی ندارد در صورتی که هوش هیجانی باعث می شود فرد فقط در مواقع لازم از تجارب گذشته خود بهره ببرد تا نتایج بهتری در انتخاب های خود رقم بزند.

 آیا می توانیم هوش هیجانی خود را افزایش دهیم؟

خبر خوب این است که با تمرین می توان هوش هیجانی را وسعت بخشید، و با برداشتن قدم های کوچک در ترک عادت های نادرست و آسیب زننده و جایگزین کردن رفتارهای تازه، به سطح مناسبی از هوش هیجانی رسید و از آن در مسیر تشخیص و درک هیجانات در خود و دیگران بهره برد و مسائل درون فردی و بین فردی را مدیریت کرد.

همان طور که می دانید، برای پیدا کردن راه حل هر مشکلی اول باید آن مسئله را به خوبی شناسایی کرد و دلایل ایجاد آن را پیدا کرد، پس از آن می توان به دنبال بهترین راه حل بود. شاید گاهی راه حل یک مشکل کوچک فقط با کمی آگاهی و شناخت بیشتر پیدا شود و البته با یادگیری مهارت های لازم. اما باید توجه داشت که در بعضی موارد، برای اینکه بتوانیم دلایل این مشکلات کوچک و بزرگ را درک کنیم و مهارت های لازم را در خودمان پرورش دهیم، به کمک یک متخصص و مشاوره روانشناسی نیاز داریم و بهتر است برای جلوگیری از ایجاد مشکلات بیشتر، هرچه زودتر اقدام کنیم.

فهیمه فرهودی (روانشناس بالینی - مشاوره فردی و شخصیت)

با هوش هیجانی فرد به افکار خود مهلت پخته شدن می دهد چون می داند که عکس العمل های فوری نتیجه احساسات هستند، آن ها قبل از قضاوت همه راه حل های ممکن را در نظر می گیرند و آن ها را تحلیل می کنند.